niedziela, 28 grudnia 2008

Pożegnanie z bronią

Po pięciu dekadach kariery aktorskiej, Clint Eastwood postanowił złożyć swojego Colta Magnum w kasetce za szafą, i udać się na częściową emeryturę. I szkoda, i dobrze że właśnie teraz i w takim stylu. "Gran Torino" to prosta jak budowa cepa historia o walce z rzeczywistością, własnymi wadami i wewnętrznymi uprzedzeniami. Trochę jak "Milk". To też trochę opowieść o tym, że nigdy nie jest za późno na zmiany, ale niektóre rzeczy powinny pozostać takie jakie są.

Granego przez Eastwooda Walta Kowalskiego poznajemy w trakcie pogrzebu żony. Od razu widać i czuć, że papa Clint postanowił się pożegnać nie tylko z brylowaniem z drugiej strony kamery, ale także z kreowaną przez dekady postacią małomównego twardziela. To po trosze Bezimienny z filmów Leone (zwący się tak naprawdę Joe), po trosze Harry Callahan, po części też kolejne wersje tego samego typa - upierdliwy weteran ze "Wzgórza Złamanych Serc", czy podstarzały glina Pulovski z "Żółtodzioba". No dobra, to nie jest połączenie tych postaci, bo prawie każda z nich była tym samym Clintem, cedzącym twarde odzywki z za zębów, mrużącym oczy, pomrukującym. Taki też jest Walt, tylko że jest tym, co mogło wyjść z Harry'ego na starość - chamskim i wrednym wrzodem na dupie. Tu ciekawostka - plotka szła kiedyś, że Torino będzie ostatnią częścią cyklu o Callahanie. Poniekąd i jest. Bez względu na nazwisko postaci. Kowalski to konserwatysta, który nie jest w stanie przeboleć, że na jego osiedle wprowadzają się osobnicy odmienni od niego rasowo. Krótko mówiąc - Walt jest otwarcie wrogim do świata rasistą, barwnie rzucającym mięchem, w dodatku obdarzonym przez naturę jajami z tytanu.

Oczywiście coś się zmienia, i zbieg okoliczności sprawia że zaprzyjaźnia się z sąsiadującymi z nim Azjatami. Ich obecność prawie zastępuje mi stratę żony, a młody chłopak z sąsiedztwa to dla niego szansa na odpokutowanie grzechów z wojny w Korei, i zawalonych stosunków z własnymi synami i wnuczkami. Jest sielanka upstrzona humorem, dobrymi dialogami i soczystymi wiąchami na otaczających Kowalskiego emigrantów, do momentu gdy coś się chrzani...

Nie będę psuł zabawy. Od początku filmu w sumie (zgodnie z prawidłami Hitchcocka) widać do czego dąży ospale fabuła. Jak napisałem wcześniej - niezbyt wymyślna. Tym, co spaja ten film, jest sam Clint, po raz ostatni, momentami wręcz karykaturalnie, wcielający się w tą samą postać. Warczy, bluzga, parodiując samego siebie wodzi po łobuzach palcem jakby celował pistoletem. Jego burackie, rasistowskie odzywki, sprawiają że nie da się tak wrednego bydlaka nie polubić. W końcu to facet o sercu większym (jak się okazuje) niż wspomniane cohones. Eastwood bawi się rolą, postacią i samym sobą (jako reżyser), ale nie zapomina że mówi o Ameryce. I o zmianach. Kowalski nawet po śmierci żony nie pali w domu (jak zakładam, nawyk wpoiła mu małżonka). Strzyże się u tego samego fryzjera. Konsekwentnie nie chodzi do spowiedzi. Rozpamiętuje wojnę. Pozostaje sobą, ale zmienia się w końcu, zauważa że JEGO (w sensie Amerykanina polskiego pochodzenia) USA się zmieniło. To nie jest już tylko kraj, który zaludnili biali emigranci z Włoch, Irlandii czy Wschodniej Europy. To też kraj Latynosów i Azjatów, którzy nie mają mniejszego prawa do przebawania w nim niż on (choć sami jedni drugim każą spieprzać 'do siebie'). Śwat się zmienia. Zmienia się i Kowalski. Bo (banał sranał, ale i tak mnie ujął) na odkupienie nie jest nigdy za późno. Część rzeczy jednak się nie zmienia, tak jak Walt nie przestaje być upartym i wrednym typem. Tak samo zresztą na koniec odnosi się do starych samochodów - najlepsze są takie, jak je wyprodukowano. Bez ulepszeń. Bez udziwnień. Bez zmian. Idealne w swojej pierwotnej postaci.

Proste. Ujmujące. I z kapitalnym, harczącym (a także pokasłującym) Clintem.

Będzie mi tego dziada brakowało, choć - jak przypuszczam - na dalsze aktorstwo kondycja mu albo nie pozwala, albo niedługo mu granie może uniemożliwić. W końcu to dziarski, ale jednak 80-latek, co w "Gran Torino" widać dużo lepiej niż w "Za wszelką cenę". Na osłodę pozostaje fakt, że Clint nie cofa się z kinematografii, i dalej będzie reżyserowal filmy (a director z niego lepsiejszy dużo niż actor), zamykając rozdział aktorski w swoim życiu dziełem, które w przeliczeniu na wiek autora (ta, dupki w stanach robią takie statystyki) zarobiło najwięcej. Ja chcę jeszcze. Czas chyba retrospektywę jego starszych dzieł zrobić, od "Zagraj dla mnie Misty" poczynając...


Tyle dla osób co nie widziały.


Teraz akapit czy dwa dla tych, co już widzieli.


Clint pożegnał się z postacią w sposób może nie zaskakujący, ale w sumie konsekwentny i logiczny. Po raz pierwszy chyba tak mocno i wyraźnie odciął się od wcześniejszych działań wzorca osobowego, który stworzył na ekranie. Z pozą 'na Jezuska' to może i przegiął, ale motyw odkupienia i poświęcenia, to odejście od patentu, który jego postać miała przez parę dekad - magnum pod pachę, kulki w kieszeń i rozgromić sukinsynów - dosadne. W efekcie wychodzi przekaz 'nie dla przemocy'. W końcu ze swojej flinty też strzela tu tylko raz, i to przez przypadek. Ciekawy jest fakt, że Eastwood przez lata wspierał Partię Republikańską, ale w ostatnim czasie mówił o sobie jako o libertarianinie (czyli liberał-ekstremista). Może stąd mu się zmiana z wiekiem zrobiła, że nie mocarny stróż prawa, którego nie tylko grał, ale też reżyserował i wogóle, a ścieżka Dalai Lamy, bo przemoc rodzi tylko przemoc. Smutno to brzmi, ale Clint dosłownie zabił Brudnego Harry'ego.

Pod skryptem takie numer dwa. Geek corner. Dziwna analogia z "Tym Żółtym Draniem" mi się po seansie urodziła. Nie chodzi mi nawet o to, że tam Żółty Drań, a tu Azjaci. Nie. Sincitowy Hatrigan (prawie Callahan) to stary glina idący na emeryturę. Metody pracy Harry'ego, z gęby bliższy do Eastwooda niż do Willisa. Facet postanawia zaangażować się w swoją ostatnią sprawę. Uratować dziewczynę. 'An old man dies, a young woman lives. Fair trade'. No właśnie. I tak też robi Kowalski.

Geek corner #2 - Kowalski w "Znikającym punkcie" też schodzi w sumie podobnie. Minęła jego epoka. Szarżuje. Wali na centralne w finale filmu. Ginie. No i towarzyszy mu klasyczne autko. Ale to już analogia totalnie na wyrost.

16 komentarzy:

qbial pisze...

clint juz sie po czesci wycofal z tego skonczenia z kariera aktorska.

qbiak pisze...

znaczy qbiak,nie qbial :)

adler pisze...

"times they are a-changin'" chciałoby się zanucić. wysypało takich nostalgicznych filmów ostatnio. cos dziwnego się dzieje. "cos się kończy cos sie zaczyna" i nie ma kraju dla starych ludzi.
może i nam niedługo przyjdzie sie zmierzyc z tym, że nasz kraj sie zmienił, i moze nie chodzi wcale o imigrantów, a o młodsze pokolenie co zajmie nasze miejsce i to się stanie niezależnie od tego czy bedą biali, czarni czy beżowi... a może jednak chodzi, bo znasz, Gonz, moje w tej sprawie zdanie.

Dalvia pisze...

bankrut ze mnie jeden wielki, ale aż mam wielką ochotę to zobaczyć. Ostatni film z Clint'em? tego się nie powinno przegapić... chyba, że można to na spokojnie obejrzeć w domowym zaciszu.
Zobaczymy. Może się uda, he he he

Orion pisze...

" Facet postanawia zaangażować się w swoją ostatnią sprawę. Uratować dziewczynę. 'An old man dies, a young woman lives. Fair trade'. No właśnie. I tak też robi Kowalski."

W takim razie jak najbardziej warto zobaczyć ten film (choć nie jestem wielkim fanem Eastwooda). Bo ten motyw, może i był banalny, ale porusza mnie, cholera. Ulubiony cytat z "Sin City".

Gonzo pisze...

oczywiście uogólniam, ale kto widział, ten wie o co kamą.

adler pisze...

a tak na marginesie, to magnum to nie był Colt tylko Smith & Wesson.

Glut pisze...

SPOJLERY

Nie kumam czemu wszyscy piszą o 'przemianie' Kowalskiego. Ten koleś się nie zmienia przez cały film! Co najlepiej udowadnia scena spowiedzi, Klint po prostu spełnia przed śmiercią wolę żony i tyle. Aha, jeszcze o rasizmie postaci Eastwooda, jasne że ten nie lubi żółtków, ale nie lubi też białych. Eastwood w tym filmie nie lubi nikogo, a to że zaprzyjaźnił się z małym Koreańczykiem nie świadczy o żadnym przejrzeniu na oczy, tylko młody udowadnia mu swoją wartość. Przynajmniej takie mam odczucia. :)

Gonzo pisze...

no niby tak, acz młody nie jest Koreańczykiem. I tak samo spowiedź to dla mnie raczej zrobienie dobrze księdzu, żeby miał poczucie że zrobił o co go zmarła prosiła. jak by chodziło o żonę, to by się Kowalski naprawdę wyspowiadał. a przemiana? No kowalski nie lubi nikogo, ale na początku kolorowych nie toleruje, potem akceptuje. acz jebie ich jak resztę.

Unknown pisze...

"Ciekawy jest fakt, że Eastwood przez lata wspierał Partię Republikańską, ale w ostatnim czasie mówił o sobie jako o libertarianinie (czyli liberał-ekstremista). Może stąd mu się zmiana z wiekiem zrobiła, że nie mocarny stróż prawa, którego nie tylko grał, ale też reżyserował i wogóle, a ścieżka Dalai Lamy, bo przemoc rodzi tylko przemoc."

Człowiek, który to pisał nie ma pojęcia o libertarianiźmie - to ideologia na prawo od partii republikańskiej, która z takim podejściem "ala Dalajlama" nie ma nic wspólnego :/

Gonzo pisze...

no nie wiem, może się i nie znam, z doktryn filozoficznych z USA leżę. na obronę wezmę drugie zdanie z definicji tejże z wiki: 'Najczęściej jest uważany za skrajną wersje liberalizmu.'
hm.

Unknown pisze...

Tak, tak - ale liberalizm nie jedno ma znaczenie w dzisiejszym świecie! :)
Zatem libertarianizm to Ron Paul, czy Janusz Korwin-Mikke, a nie Obama lub Senyszyn :D

Gonzo pisze...

daj spokój, trudno by mi któreś z tej drugiej pary z libertarianizmem kojarzyć :D

Unknown pisze...

Ale z "liberalizmem" kojarzy niestety... większość :(

Aleksander pisze...

geek corner #3: John Carroll Lynch, grający włosko-amerykańskiego fryzjera, grał głównego podejrzanego w 'Zodiaku' Finchera, filmie o seryjnym zabójcy, który był inspiracją dla 'Skorpiona' z pierwszego 'Brudnego Harry'ego'... koło się zamknęło :-)

Gonzo pisze...

A ty co, w archeologię się bawisz? :D