the Kruk

Każdy ma taką kategorię 'filmy mojej młodości', 'muzyka mojej młodości', 'lektury młodości'. Te z okresu ogólniaka, takie pierwsze 'dorosłe'. Nie muszę się tłumaczyć o co chodzi. "Kruk" to jedno z takich dzieł które zawładnęły wyobraźnią młodzieży wchodzącej w dorosłość pod koniec minionej dekady, a i wżera się w mózgi do dziś. I film ten - drodzy państwo - ano film ten się praktycznie nie zestarzał, choć skazy widzę dziś na nim dużo wyraźniej niż te 15 lat temu.

Dla urodzonych w połowie lat 90-tych: "Kruk" to coś, co można (z braku celniejszego określenia) nazwać gotyckim filmem akcji. W przeddzień (przednoc?) Halloween z grobu powraca mściciel, anioł zemsty i kary. Rok wcześniej Erica Dravena i jego dziewczynę brutalnie zamordowano. Trasę wskrzeszonego Dravena po mieście znaczą śmierci kolejnych oprawców sprzed roku. Na końcu czeka jednak ktoś więcej, ktoś kto ich wynajął, i kto wcale tego nie żałuje. O ile ciał bogatszy będzie cmentarz, nim noc dobiegnie końca...?

Film ten można zaliczyć do kategorii 'instant classic'. Swoje zrobiła tu na pewno tajemnicza śmierć wykonawcy głównej roli, Brandona Lee, syna Bruce'a. Wykonawca roli zmarłej gwiazdy zmarł na planie. Podobno to efekt klątwy, ciążącej na rodzinie Lee. Podobno jego ojciec przewidział śmierć syna, wychodząc swego czasu ze śpiączki. Podobno jak oddycha się do papierowej torby, to przechodzi czkawka. nie ulega jednak wątpliwości, że zgon na planie dodał filmowi aury tajemniczości, a towarzyszącemu mu mrokowi dodał głębi.

Oczywiście "Kruk" to najlepszy film dla niedorobionych gociaków. Cmentarz, nagrobki, deszcz, róże na grobach, podążający za bohaterem Kruk, katedra, miłość silniejsza od śmierci, ubrany na czarno długowłosy facet w makijażu jak model na okładkę Lacrimosy, cytaty z Edgara Alana Poe. Mieszanka jaką zaserwował Alex Proyas jest na tyle dobrze przyrządzona, że nie trzeba być gothem, aby smakowała, zwłaszcza że najtandetniejsze jej składniki z gotykiem niewiele mają wspólnego, ale o tym potem.

Na "Kruka" załapała się też rzesza fanów komiksu, w końcu to ekranizacja dzieła Jamesa O'Barra. Jest to, z dzisiejszej perspektywy patrząc, jeden z najlepszych filmów na bazie literatury obrazkowej, i chyba jedna z niewielu adaptacji która przewyższa oryginał, który mnie akurat nie przekonał. Proyas świetnie wstrzelił się w klimat początku lat 90tych, inspirując się burtonowskimi batmanami, ale dodał też sporo od siebie.

Kluczem do popularności tego dzieła jest chyba czas w którym powstał. Proyas to też reżyser teledysków, a w "Kruku" jest sporo ducha MTV właśnie z tamtego okresu, kiedy zamiast debilnych reality show, pokazywała mięsiste teledyski, muzykę z kręgosłupem, i promowała pewną formę intelektualnej niezależności, a przynajmniej podążania pod prąd. W końcu głównym bohaterem jest muzyk rockowy. Drogie dzieci. Były to lata, kiedy muzyk rockowy mógł być jeszcze ikoną popkultury, a także zostać bohaterem filmu. Poza tym teledyskom film zawdzięcza na pewno oprawę i montaż, oraz ogólne umuzykalnienie.

Tylko w tamtych latach film dla masowego widza (acz nie pierwszej kategorii) mógł atakować słuchacza zestawieniem RATM, the Cure, Stone Temple Pilots, NIN kowerujących Joy Division (i udowadniających że z Trenta taki sam wokalista, jak z Curtisa - fani mogą we mnie rzucać wirtualnymi odchodami w komentach). Soundtrack do dziś się broni jako świetny zestaw. Załapała się Pantera, jest Helmet, jest Heniek Rollins, jest the Cure. Cholera, kiedy ja ostatni raz słyszałem the Cure w filmie???

Kruk to przede wszystkim klimat, w dużej mierze muzyka, ale jednak klimat stworzono nie dźwiękiem, a stroną wizualną. Ekipa, nie mając jeszcze do dyspozycji mocnych komputerów, zrobiła ten film w sposób konwencjonalny, tradycyjnymi efektami, blueboxem, ale dzięki temu rezultat jest ponadczasowy. Po prostu jakość renderów się nie zestarzała, bo ich nie ma. Zamiast tego są świetne, długie ujęcia nad dachami miast, kamera podąża za Krukiem-ptakiem, czasem też patrzy z jego oczu. Jak na prosty film akcji zmieszany z horrorem, to naprawdę rewelacyjnie wygląda.

Ostatnim z kolei (i w sumie najważniejszym) elementem, który złożył się na kultowy status filmu, jest na pewno Brandon Lee. Nie tylko dlatego, że dostał kulkę w momencie, gdy miał zostać ostrzelany ze ślepaków. Chociaż zwykle grywał w filmach klasy C, tandeciarskich filmach akcji, starając się podążać drogą Małego Smoka, i może go kiedyś przeskoczyć, okazał się być dobrym aktorem. A przynajmniej charyzmatycznym. Jego Kruk to postać mroczna, ale nie zła. Sadysta, wobec tych którzy zasłużyli na ból, ale i przewrotny błazen. Brandon udowodnił, że ma w sobie coś więcej, niż nazwisko sławnego ojca. Niestety - za późno. Przypomina to bardzo sytuację Ledgera, który swoje opus magnum też przypłacił śmiercią. Co ciekawe - Ledger wyraźnie inspirował się postacią Kruka. Fryzura, makijaż - to tylko subtelne analogie. Jeszcze więcej cech szczególnych można znaleźć w kreacji. W końcu obaj zagrali szalonego błazna, pełnego wewnętrznego bólu, którym obficie dzieli się z tymi, którzy go otaczają.

Skoro gotycki klimat - to róże, a jak róże - to i kolce. Film trzyma się kupy, o ile oczywiście przyjmujemy że ktoś może wrócić z zaświatów. Jest dobrze zagrany, ma świetną muzykę, kapitalnie wygląda. Ale jest zgrzyt. Dziewczynka, która przewija się przez cały film. Jest ona w sumie najbliższym łącznikiem Dravena ze światem żywych, powodem, dla którego następuje w filmie taki, a nie inny finał. Tylko że wątek jest mdły, nudny, tandetny, i zaburzający konsekwentny mimo wszystko, mroczny klimat filmu. Szkoda. Ale na szczęście więcej zastrzeżeń nie mam.

No i co ja mogę rzec? Jak ktoś nie widział, to niech się wstydzi i nadrobi, koniecznie część pierwszą, a nie którąś ze średnich kontynuacji, czy serial TV z Dacascosem. Ale pewnie większość widziała. To obejrzyjcie sobie ten film, pączusie, jeszcze raz, co by się przekonać że nie wszystkie filmy naszej młodości szlag trafia, rendery stają się biedne, a fabuła robi się po latach płaska. To dalej jest dobre. Wiem to ja. Wiedział do Ledger. Wie to Shinichiro Watanabe (jak ktoś ma wątpliwości, to niech sobie powtórzy "Ballad of Fallen Angels", Cowboy Bebop Session 5). Wiecie to i Wy, ale musicie sobie co najwyżej przypomnieć.

Dziś bez znaku jakości. "Kruk" jest ponad to.

No to na deser Kaubaju Bibappu, Sesja 5, końcówka, scenka rodem z finału "Kruka". Smasznego.

Niezwykli Dżentelmeni prosto z Piekła

O mojej sympatii do Guya Ritchiego świadczą choćby dwa ostatnie wpisy, nie będzie więc zaskoczeniem deklaracja że się i cieszyłem na jego najnowsze dzieło, i zakładałem że pierwszy raz kręcąc blockbustera obsunie mu się noga.

Z satysfakcją informuję że obawy moje były bezpodstawne. Nowy film Guya nie ma nic prawie wspólnego z jego dotychczasową twórczością. To wysokobudżetowy film kostiumowy z pierwszoligową obsadą, a nie kameralny obrazek z życia półświatka przestępczego. Dzieło sztuki to nie jest. Granic były maż Madonny nie przekracza żadnych. Ostatni raz jednak bawiłem się tak dobrze chyba na "Dystrykcie 9".

Nowa ekranizacja przygód najsławniejszego brytyjskiego detektywa to bogaty miks gatunkowy, gdzie każdy znajdzie dla siebie co najmniej kilka składników. Oczywiście jest śledztwo, przygoda, szatański spisek, akcja, romans, humor. Są też ciekawi bohaterowie - wiadomo że Downey Jr. dał radę, ale świetny jest też jego adwersarz. Ciekawie wykreowano też jego niespełnioną miłość - kryminalistkę, która jako jedyna potrafi go zrobić w wała. Całość jest świetnie skręcona i doprawiona (co akurat chyba jako jedyne jest dla Ritchiego typowe) świetną muzyczką.

Oddzielnym poziomem, ale i bohaterem filmu, jest sam Londyn. Spece od efektów specjalnych zrobili coś niesamowitego, to miasto wygląda staro, ponuro i autentycznie. Ujęcia z panoramicznym spojrzeniem na stolicę Imperium, takie jak choćby w trakcie finałowej - epickiej i komiksowej - walki, po prostu kopią w szczenę niczym muł ze wścieklizną. Bez tak zrobionego miasta film pewnie tracił by dużą część swojej rozrywkowej siły uderzenia.

Na koniec zboczenie fanboja - film trącał mi Moorem, i to konkretnie. Pewnie, że akcję osadzono w epoce, do której Alan lubi się odnosić, i w której świetnie się odnajduje. Jasne, że bohaterowie z cyklu o Holmesie budzą skojarzenia z LXG. Scenografia znana, i wogóle. Budowany właśnie most Tower jakoś tak strasznie mi się kojarzył z początkiem pierwszego tomu, i budową mostu nad kanałem w Dover. Powierzchowne. Naciągane. Tylko że spisek masoński (Temple of Four Orders my ass, wolnomularze dobrze posmarowali, czy co?) to jazda klimatem "Prosto z Piekła" jak nic. Może i tyle ma to wspólnego że się kojarzy bo tu masoni, i tam masoni. Ale żeby tak a nie inaczej rozłożyć w Londynie miejsce śmierci kolejnych ofiar, no to trzeba było albo Moore'a czytać, albo sprawę Kuby Rozpruwacza zupełnie przypadkiem w międzyczasie analizować. Koncepty Alana tam się bujają nad tym wszystkim, słowo, i efekt jest lepsiejszy niż ekranizacja któregokolwiek jego komiksu. Tak, Holmes podobał mi się bardziej od Łoczmenów.

No i na koniec-koniec. Ja wiem, że Downey jest w swojej roli naprawdę umiarkowanie brytyjski. Jest sobą, i trudno go nie lubić. Nie jest morfinistą. Jest alkoholikiem, jak Tony Stark. Nie gra na skrzypcach, tylko sobie na nich pobrzękuje bez używania smyczka. Jest nie tylko mistrzem dedukcji, ale i dzięki temu klepie po ryjach lepiej niż Brad Pitt w "Przekręcie". Jest dekadentem w zafajdanych ciuchach, który ma mało wspólnego z graną przez niego klasyczną postacią w charakterystycznej czapie i pelerynie. Ale i tak jest git.

Dwie godziny dobrej zabawy. Znak jakości. I tyle.